Nederlandse overheid wil een Europees verbod op sigarettenfilter

Staatssecretaris Vivianne Heijnen wil een Europees verbod op alle eenmalige sigarettenfilters. Onderzoek door CE Delft wees uit dat een verbod de enige effectieve optie is om een 70% reductiedoelstelling te behalen. Opvallend is dat de overheid alle eenmalige filters, dus ook alternatieven zoals bioplastic, wil verbieden. 

Naar aanleiding van moties van het Plastic Peuken Collectief liet de overheid maatregelen onderzoeken om de hoeveelheid sigarettenfilters in het zwerfafval terug te dringen. CE Delft voerde het onderzoek uit en concludeerde ”dat sigarettenfilters een aanzienlijk aandeel vormen van het zwerfafval, wat leidt tot negatieve milieueffecten.” De studie onderzocht vijf mogelijke maatregelen onderzocht, maar ”deze leiden niet tot het voorgestelde reductiedoel van 70% in 2026.” Bestaand beleid leidt volgens hen tot een maximale reductie van circa 15% in 2026, en ”nieuwe maatregelen kunnen niet voor 2026 worden ingevoerd, of leiden niet tot een toereikend
reductiepercentage.” Daarop adviseerde het onderzoeksbureau de overheid, wanneer het werk wil maken van de 70% reductiedoelstelling, te onderzoeken of het in Europees verband mogelijk is om een verbod op filtersigaretten te
organiseren. Ook stelden zij dat, om tot aan 2026 in de richting van deze doelstelling te komen, het nodig is om maximaal in te zetten op extra maatregelen. Een combinatie van maatregelen leidt volgens CE Delft waarschijnlijk tot het hoogste effect.

Overheid informeert Tweede Kamer over plannen om sigarettenfilters aan te pakken

In april stuurde Heijnen een brief aan de Tweede Kamer waarin ze schrijft ”in samenwerking met andere Europese lidstaten het verbod op alle eenmalige sigarettenfilters bij de herziening van de SUP-richtlijn te agenderen.” Opvallend is dat de overheid kiest voor een verbod op alle eenmalige filters, dus ook van alternatieve materialen zoals bioplastic. Dat is goed nieuws om twee redenen: bioplastic breekt niet of nauwelijks af in de natuur, en de filters bevatten honderden giftige stoffen die naar het milieu lekken. De herziening van de SUP-richtlijn, de Europese Single Use Plastics Directive waar bijvoorbeeld het verbod op plastic rietjes en bestek maar ook de aankomende wetgeving rond wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen onder vallen, vindt plaats in 2026.

Vervolgstappen

Het ministerie gaat op de volgende manieren verder met het verkennen van de onderzochte beleidsopties:
– Verkennen van de mogelijkheden en starten van de voorbereidingen om in samenwerking met andere Europese lidstaten een verbod op eenmalige sigarettenfilters te agenderen bij de herziening van de SUP of eventuele andere relevante Europese regelgeving.
– Verkennen van de (on)mogelijkheden voor een nationaal verbod op sigarettenfilters.
– Bespreken van een rookverbod op stranden en andere locaties met de VNG en het IPO, evenals het draagvlak bij gemeenten en provincies hiervoor en de voorwaarden voor dit draagvlak.

Internationale aandacht voor Nederlands streven

Euronews berichtte over het nieuws uit Nederland, en noemde in het artikel ook België en Denemarken. In die landen riepen wetenschappers eveneens onlangs op tot een verbod op sigarettenfilters. In Denemarken reageerde Manager Externe Zaken van Philip Morris, Christopher Arzrouni, op TV2: “Het is een puur symbolisch en onnozel voorstel dat wordt gedaan om rokers het leven zuurder te maken.” Het effectief aanpakken van de grootste vorm van plasticvervuiling wereldwijd, en de bijkomende chemicaliën in het milieu, ‘symbolisch’ en ‘onnozel’ noemen, toont wederom de weigering van Philip Morris om mee te werken aan een echte oplossing voor de problemen van hun product.

Plastic Peuken Collectief

Vier jaar geleden bundelde veertien personen van elf verschillende NGO’s en duurzame bedrijven de krachten om de plastic sigarettenfilter aan te pakken. De tot dan toe nauwelijks geagendeerde, maar enorme vorm van plasticvervuiling werd door een eerste peuken cleanup in 2019 (Clean the Butt) op de radar van samenleving en overheid gezet. Na dit spontane en succesvolle event werd een campagneplan uitgewerkt. Met dank aan NGO’s als Recycling Netwerk Benelux, Stichting De Noordzee en de Plastic Soup Surfer werd besloten dat de enige effectieve oplossing voor de vervuiling een verbod op de plastic sigarettenfilter is. Daarmee kwam de focus vooral op beleid te liggen. De afgelopen jaren spraken we uitvoerig met beleidsmakers en politici van bijna alle partijen en de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. We zijn het allemaal met elkaar eens: de vervuiling door de plastic sigarettenfilter moet ophouden, en de filter biedt schijnveiligheid voor rokers. ”Sigarettenfilters doen meer kwaad dan goed”, stelde de Belgische Hoge Gezondheidsraad in 2023.

————————————————————————————————————————————————————–